STAP 2: Gekozen startartikel

Ik heb als startartikel, volgend artikel gekozen:

Het vertrouwen dat tranen worden gedroogd, niet voor altijd, maar altijd weer. Kleuters en ik : ervaringsgericht werken met jongere kinderen. - Jrg. 22, nr. 3 (februari-maart-april 2006) ; p. 5-11

We willen dat kinderen lachen, spelen, plezier maken, etc. Bij dat beeld is het voor velen moeilijk te accepteren dat kinderen ook intens verlies kunnen doormaken. We willen kinderen hier liefst van sparen, maar verdriet komt zoveel voor in onze maatschappij dat dit helaas onmogelijk is. Kinderen worden vroeg of laat toch geconfronteerd met verlies.

In mijn artikel staat uitgelegd dat het heel belangrijk is om kinderen te ondersteunen bij hun rouwproces. Om te beginnen moeten we met kinderen praten over het verlies en niet boven hun hoofd praten. Bij dit praten is het belangrijk om het niet bij een eenmalig gesprek te laten maar telkens een gesprek aan te knopen wanneer het kind er nood aan heeft.

Kinderen praten over hun gevoelens en kunnen rouwen wanneer ze zich veilig genoeg voelen. Door intens verdriet in een gezin kan de gezinssituatie plots veranderen en daardoor onbekend worden voor het kind. Kinderen vinden hier even niet meer de veiligheid om hun gevoelens te uiten. Hier ligt een belangrijke taak voor juffen en meesters. Vaak veranderd de situatie op school niet waardoor het kind hier wel nog veiligheid ervaren. Ze kunnen zich hier wel veilig genoeg voelen om hun gevoelens ter sprake te brengen. Dan is het als juf of meester belangrijk om hier op een verantwoorde manier mee om te gaan, met een duidelijk besef wat verlies voor kinderen kan betekenen.

Bij de gesprekken met kinderen is het belangrijk dat deze afgestemd zijn op hun leeftijd, maar het moet wel een correcte uitleg zijn. Het is van cruciaal belang om abstracte begrippen als ‘dood’ voor kinderen bespreekbaar te maken. Dit kan bij kleuters heel wat vragen losweken. Deze vragen ontstaan vaak omwille van hun concrete en letterlijke denkwijze. Kinderen worden hierbij vaak bezorgd om hun persoonlijke problemen, waardoor vragen kunnen ontstaan als ‘Wie gaat me nu naar de muziekschool brengen?’, etc. Het is belangrijk om te proberen hier een antwoord op te geven, maar soms weten volwassenen er zelf geen antwoord op. Dan is het belangrijk om dit aan het kind te zeggen.

Kinderen zijn niet te jong om verlies te ervaren, wordt er in mijn startartikel gezegd. Kinderen van alle leeftijden moeten bij verlies op een manier gesteund worden die aansluit bij hun leeftijd. Wanneer kinderen niet goed ondersteund worden kan er een gebrek aan vertrouwen in de wereld rondom hen ontstaan. Voor de verdere ontwikkeling van het kind is het belangrijk dat dit gebrek niet ontstaat. 

In mijn artikel wordt gezegd dat kinderen bij de confrontatie met verlies met schuldgevoelens kunnen worstelen. Het is belangrijk om deze gevoelens te erkennen, zodat het kind zich niet onbegrepen voelt. Hierbij moeten we hen uitnodigen om over die gevoelens te praten, aangezien dit de enige manier is om ze te verwerken.

Kinderen kunnen slechts korte tijd met hun verlies bezig zijn. Daarom denken volwassenen vaak dat kinderen over hun verdriet heen zijn, terwijl dit vaak helemaal niet zo is. Dit leidt ertoe dat kinderen vaak zeer lange tijd bezig zijn met rouwen. Het kan soms jaren duren. Daarbij samenhangend zien we dat kinderen vaak in hun spel emoties verwerken. Ze spelen een nare situatie herhaaldelijk na om er op die manier beter grip op te krijgen. Ze kunnen op die manier hun emoties tot uiting brengen.

Daarnaast kunnen de emoties van kinderen ook zeer explosief zijn. Het is belangrijk dat kinderen deze emoties tot uiting kunnen brengen zonder hen er schuldgevoelens over te geven. Volwassenen kunnen hierbij helpen door aandachtig te luisteren en de achterliggende gevoelens proberen te achterhalen zodat ze hierop kunnen ingaan.

Bij een verliessituatie zien we vaak dat kinderen een terugval in hun ontwikkeling doormaken. Bijvoorbeeld: een kleuter die zindelijk was, heeft terug veel natte broeken. Dit kan een schreeuw om aandacht zijn. Hier moeten we als volwassenen oog voor hebben.

Tot slot staat er ook nog in mijn startartikel dat we bij kinderen soms zien dat ze hun rouwproces uitstellen. Dit doen ze tot wanneer ze zich veilig genoeg voelen. Hun basisnoden moeten voldaan zijn voor ze aan het rouwproces kunnen beginnen. Het kan tot twee jaar duren voor ze zich veilig genoeg voelen om te beginnen rouwen. We moeten hier als volwassenen voldoende geduld voor opbrengen.