STAP 4: Interview met ouder van kleuters die klasgenootje verloor

Ik heb een interview gedaan met de mama van een kleuter dat bij Marieke in de klas zat. Marieke overleed plots in een ongeluk toen ik in het zesde leerjaar zat.
Marie zat op dat moment bij haar in de klas. Ze waren beste vriendinnetjes.
Ik wou te weten komen hoe Marie dit verlies heeft ervaren, hoe het als ouder was om daarmee om te moeten gaan, wat de school heeft ondernomen, wat zij van die initiatieven vond, etc.

Hoe ben je te weten gekomen dat Marieke toen overleden was?

Dat was via mail. We hebben een mail gekregen. Dat was in het weekend van Pinksteren. Pinksermaandagavond een mail van de ouderraad. Ik zat toen in de ouderraad en dan is het doorgemaild naar de mensen van de ouderraad. Want mijn man was naar de mails aan het kijken en ik was aan het strijken. Dat zal ik nooit meer vergeten. Dat is zoiets die je nooit meer vergeet hé. Miet (de mama van Marieke) zat op dat moment ook in de ouderraad.

Dan stond er in die mail dat Marieke en haar papa waren omgekomen in een verkeersongeval. Zo stond het erin. En daarna op school natuurlijk, via een brief.

De ouderraad werd dus als eerste gecontacteerd?

Ja, omdat Miet (de mama van Marieke) ook in de ouderraad zat.

Hoe zijn de kinderen te weten gekomen dat Marieke overleden was?

De kleuters werden ’s morgens samen met hun ouders opgevangen in de eetzaal. Daar werd aan hen allemaal verteld wat er gebeurd was. Men heeft er toen heel bewust voor gekozen om de ouders hierbij aanwezig te laten zijn. Dan zijn de ouders vertrokken. In de klas hebben ze een hele dag gewerkt over wat doodgaan is en wat er met Marieke gebeurd was. Er werden herinneringen opgehaald. Dat was wel een zeer emotionele dag. Maar Marie wist het ook al van ons. Wij hadden het haar verteld nadat we de mail hadden gelezen. We zagen wel dat ze er niet zoveel van begreep. Maar toch vonden we het belangrijk het haar al te vertellen. Ik had het haar verteld want de week ervoor, de vrijdag voor het Pinksterweekend, waren we nog samen met Marieke naar de crèche gelopen. Omdat zij naast de crèche woonde en onze jongste zat nog in de crèche. Wij waren dikwijls op hetzelfde uur in de school om ons kinderen op te halen en daarom vertrokken we dikwijls samen. Dan bleef Marieke en Marie wat spelen in de tuin van de crèche. Op de speeltuintjes van de peutertuin daar.

We hadden nog een speldje gevonden van Marieke. Ik weet dat nog heel goed, dat lag op de kast om dinsdag terug te geven. Ja, dat hebben we nooit moeten doen. Dat is erg hé.

Hoe hebben de kinderen hierop gereageerd?

Ze was nog klein, maar toch heeft dat op Marie een enorme grote inpakt gehad. Ja, omdat het was haar naamgenoot, ze waren allebei van april en waren de beste maatjes. We hadden nog net met Marieke en haar mama naar de crèche gelopen vrijdag. We gingen samen vaak naar huis. Ze kwam ook geregeld bij ons spelen of Marie ging daar spelen. En dan dat overlijden. Ons Marie is mee naar de begrafenis geweest. Ik had haar mee naar de begrafenis genomen, want ik dacht toen echt nog dat het gewoon een ongeval was. Ze had een tekening gemaakt, eentje voor de papa van Marieke en eentje voor Marieke. Om dan mee te geven. En dan werd er over die papa niets gezegd in de viering. Dat was voor mij erg moeilijk.  Ik heb daar toen zelf een draai aan gegeven, dat die op een ander moment werd begraven en dat zijn papa en mama hem liever in het dorp waar hij woonde wilden begraven. Later ben ik van Miet (de mama van Marieke) het echte verhaal te weten gekomen. Zij is mee geweest om afscheid te nemen eigenlijk en zij heeft daar echt wel heel lang mee rondgelopen in haar hoofd. Dat ze daar dikwijls ’s avonds over praatte als wij gingen slapen. En ook zo de verhalen van de andere kinderen zo. Het was zo vaak: Marieke is nu een sterretje of nee sommige vertelden dan op school, Marieke is nu een spook en die komt ’s nachts spoken. En die angsten daarrond. Ze was erg bang in deze periode.

Ook elke dag die foto die in de klas hing zien was voor haar erg zwaar, merkten we. Het deed haar op elke moment van de dag aan het verdriet denken. Ze werden telkens opnieuw geconfronteerd met dat overlijden. Die foto hing in de kring waar ze ’s morgens welkom deden en bidden zeker ook. Ja, zij is daar heel lang bang over geweest. Ook dat doodgaan, dat je zo plots dood kan gaan. Een ongeval, en ja zij was daar heel erg mee bezig.

Welke initiatieven heeft de school genomen na het overlijden van Marieke?

Ja, eerst en vooral zijn wij als ouders en de kleuters van de klas op eerste schooldag na het ongeval opgevangen. In de klas werd ook veel over Marieke en de gebeurtenis gesproken met de kleuters. Er werden heel wat verwerkingsactiviteiten gedaan, zoals kringgesprekken, knutselactiviteiten, etc. Marie had hier veel aan en vertelde er vaak over.

Daarnaast werd er ook met de rouwkoffer gewerkt. De school heeft deze toen aangekocht en deze hebben ze dan ingezet. Hierover is er ook een informatieavond geweest voor ouders. Daarop was toen redelijk veel volk aanwezig. Ze hebben hierbij voornamelijk gewerkt met de jaargenoten. Maar ook op schoolniveau werden enkele acties genomen, zoals bijvoorbeeld een eucharistieviering in de kapel, etc.

Ook werd er vanaf de eerste dag een grote ezel met een foto van Marieke in de inkomhal gezet. Er lag een rouwregister bij dat mensen konden tekenen. Er brandde heel de tijd een kaarsje op de tafel.

Daarnaast heeft de school er samen met Miet (de mama van Marieke) voor gekozen om de kinderen te laten deelnemen aan de afscheidsviering. Er werd een koor samengesteld met kinderen uit de verschillende jaren. Dit koor zong verschillende liedjes tijdens de plechtigheid. Ook hebben de kleuters van Marieke haar klas een lied gezongen tijdens de viering. Dat ken ons Marie nog altijd heel goed.

Wat mij ook altijd zal bijblijven is Karel die het lied van Boudewijn De Groot voor een stuk voorgelezen heeft. Hij was nog zo klein maar wou dit zo graag doen. Die kon amper lezen, maar toch dat was een kleuter. Het was zo mooi en die las dat perfect voor.

Na een jaar werd er ook een herdenkingsviering gedaan. Dat herinner ik me nog goed. Daar ben ik samen met Marie naartoe geweest. De vriendinnetjes van Marieke hebben daar samen de vlinderdans gedanst. De vlinderdans was een dansje dat ze samen hadden geleerd op school voor de schoolmusical. Marieke had hier zelf nog aan meegedanst op het schoolfeest. De school was in die zin wel erg betrokken bij het afscheid van Marieke. Die musical uit de school werd helemaal herwerkt naar afscheid nemen en ja een vlinder, nieuw leven.

De school heeft hierin wel wat informatie niet verteld. Ze hebben de oorzaak (namelijk dat de papa expres ergens tegen is gereden om zich te wreken op de echtscheiding) niet aan de mensen hun neus gehangen. Maar ja, is dit goed of niet goed… Wanneer ze alles gaan vertellen, waar is dan de privacy? Van de mama? En van de familie? Dat weet ik niet goed. Wat wou zij dat er verteld werd, geweten werd? En hoe?

Wat vind jij van de initiatieven die de school toen genomen heeft?

Dat vind ik moeilijk, ik vind dat de school ongelooflijk zijn best heeft gedaan. Ze hebben heel veel goede dingen verwezenlijkt. Ik denk dat dit erg moeilijk is, want je kan hiervoor wel richtlijnen volgen, maar ja… Het blijft toch een geval apart.

En het raakt iedereen in de school wel denk ik. Je ziet, jij zat in het zesde en ging veel helpen bij de kleuters. Het raakt jou ook sterk dan. Maar ik denk dat het alle ouders ook wel diep raakt. Het confronteert je met zaken waar je liever niet meer in contact komt. Ook op de kinderen heeft het een grote invloed gehad denk ik. Kinderen werden angstig en er gingen tussen de kinderen heel wat verhalen de ronde. Daar hebben ze misschien minder rond gedaan, maar is dat slecht? Dat vind ik een moeilijke vraag…

Ik heb wel gehoord in de wandelgangen van school dat er heel wat opmerkingen waren over de foto. Dat kinderen altijd opnieuw geconfronteerd werden met de gebeurtenis. Dat er mensen waren die zich daar vragen bij stelde, maar ik heb daar eigenlijk niet echt een mening over of dat goed was of niet goed was. Ik denk dat zoiets verschillende kanten heeft. Enerzijds is het mooi dat het niet vergeten wordt, dat ze opgenomen blijft in de gemeenschap van de school. Anderzijds is het wel zo dat het inderdaad altijd die confrontatie is. Maar als daar dan op een goede manier mee omgegaan wordt, denk ik dat het wel heel zinvol kan zijn. Maar dat is dan denk ik de taak van de kleuterjuf denk ik. Dat werkt ook troostend denk ik, want ze is niet vergeten, ze is nog bij ons. Zo voelde Marie dit ook wel aan.

Maar voor de kleuterjuf is dit volgens mij ook echt niet gemakkelijk. Ik werk in een bibliotheek en vorige week was er een juf van het tweede leerjaar waarvan één van de kindjes is uitgevallen met kanker dat ze plotseling ontdekt hebben en die heeft wat gemaild met mij zo. Ze zei dat ze dat ontzettend zwaar vond als leerkracht om dat een plaats te geven. En dat kindje is nu, sinds vorige vrijdag terug op school en die kreeg eigenlijk wel veel kansen. Dat is dus eigenlijk nog niet echt afscheid maar toch een confrontatie met iets levensbedreigend. Die kindjes zijn dan ouder, tweede leerjaar, maar ook nog klein en dat zij dat toch heel moeilijk vindt. Zij zei dat ze zich alleen voelde staan.

Bij de juf van Marieke was dit toen ook zo. Ze zei dat ook vaak tegen ons. Maar anderzijds had ik wel het gevoel dat zij zich heel sterk probeerde te houden voor de kleuters.

Op welke manier heeft het gebeuren een invloed gehad op het leven van je kind?

Wel, het heeft een zware indruk nagelaten. Niet alleen op Marie maar ook op ons. Het was als ouder ook niet gemakkelijk om hiermee om te gaan. Je ziet je kind bang hebben voor allerlei zaken en je weet zelf op de duur niet meer hoe je daarmee moet omgaan.

Het was voor haar erg zwaar direct na het overlijden.

Maar wat ik me ook nog goed herinner is dat hier iemand aan de deur, ik weet niet meer goed wie het was, iets zei over dat de papa de oorzaak was. Dat was een tijdje na het gebeuren, maar toen heeft dat terug iets los gemaakt. Ze was terug erg angstig, terwijl het net iets beter ging. Ze twijfelde aan de veiligheid van je vader, van je gezin. Voor een kind zou een papa nooit zoiets doen. Dat vond ik heel moeilijk, hoe je daarmee moest omgaan.

Heeft het nog steeds invloed op jullie leven en op het leven van Marie?

Vandaag de dag minder denk ik, maar het blijft toch altijd een moeilijk onderwerp.  Bij mij heeft dat heel lang ook als ouder geleefd, dat is iets dat de kleuterjaren van Marie toch ook wel voor mij een beetje hebben gekleurd, beïnvloed heeft. Toen Marie in het tweede leerjaar zat, was er in de klas een kindje waarbij van de ene dag op de andere kanker werd ontdekt. Ze was bevriend met dat meisje. Dat was schildklierkanker, maar die haar ouders zij allebei dokter-specialisten. En ze hebben dat zelf eigenlijk ontdekt. Die haar papa is op een zondag met haar naar het ziekenhuis gegaan. Er was een knobbeltje en toen heeft hij gezien van kijk dat is hier niet pluis. Dus die heeft vrij snel geopereerd. Maar die kanker zat verweven met het slik- en spraakzenuwen. En toen hebben ze de ouders laten beslissen, ofwel nemen we de hele kanker weg en dan kan ze niet meer slikken en niet meer spreken. Ofwel laten we stukjes zitten en hopen we op de nabehandeling. Die ouders hebben gekozen voor de tweede optie. Dat kind is ondertussen al een stuk of drie keer behandeld, maar ze hebben dat niet onder controle gekregen. Dat was voor Marie opnieuw een confrontatie met iets levensbedreigend. De confrontatie met dood en lijden. Plus ik ben een oudere mama, ik was veertig toen Marie geboren werd en daar is ze ook veel daarmee bezig geweest. Van jij bent al oud, dat ik rap ging sterven. Ja zo die dood. Het heeft toch een grote invloed gehad op haar leven. De dood was heel aanwezig in haar denken. Ze was er erg mee bezig, het was zo twee gebeurtenissen die kort opeen volgden. Het kleurt toch ons hele leven nog steeds de dag. Ik vind het wel positief dat er vandaag de dag meer aandacht aan besteed wordt, toch veel meer dan wanneer ik jong was.